Orman Genel ÖZETİ| Müdürlüğünden edinilen bilgiye göre, dünya mutfaklarındaki özel menülerde yer alan trüf mantarı, gastronomi çevrelerinde "kralların yiyeceği" olarak biliniyor. Yüksek yapılı ağaçların köküne bağlı şekilde simbiyotik olarak hayatını sürdüren trüf mantarı dünyada doğal orman alanlarından toplanıyor.
Dünya tarihinde köklü bir geçmişe sahip trüf mantarının en pahalı yiyecekler sıralamasında ilk üçte bulunduğu belirtiliyor. Dünyada 230'a yakın trüf mantarı çeşidi olduğu tahmin edilirken her geçen yıl yeni türler keşfedilerek literatüre ekleniyor. Bu türler içinde yaklaşık 13'ü ticari olarak kullanılıyor.
Yenilebilir türlerin çoğu özellikle Fransa, İtalya, İngiltere, Türkiye, İspanya, Hırvatistan, Avustralya, Yeni Zelanda, Kuzey Amerika, Çin ve Orta Doğu bölgelerinde yayılış gösteriyor. Trüf mantarı genel itibarıyla Akdeniz havzasında yetiştiği için Türkiye açısından da büyük önem arz ediyor.
Son 6 yılda Türkiye ormanlarında doğal trüf mantarına yönelik çalışmalar yapan Orman Genel Müdürlüğü, 2022-2026 yıllarına yönelik yeni "Trüf Ormanı Eylem Planı"nı hayata geçirdi.
Plan kapsamında trüf alanları tespit edilerek buralar doğal "trüf ormanına" dönüştürülecek, yapay trüf ormanları oluşturulacak. Ayrıca, ülkenin sahip olduğu doğal trüf mantarı türleri tespit edilerek, bu alanlar trüf ormanı işletme sınıfına alınacak, trüf mantarının geliştirilmesine yönelik araştırmalar yapılacak, kaynak yöneticileri ve mantar toplayıcılarına eğitimler verilecek.
Bu çalışmalarla Türkiye'nin sahip olduğu trüf mantarlarından sürdürülebilir şekilde faydalanması planlanıyor. Kırsal alanda yeni istihdam alanları oluşturularak trüf mantarının orman köylüsüne ve ülke ekonomisine de katkısının artırılması hedefleniyor.
Eylem planı kapsamında envanter ve planlama çalışmaları yapılarak, ülke genelindeki 395 hektar alan doğal trüf ormanına dönüştürüldü. Ayrıca, Orman Genel Müdürlüğüne bağlı fidanlıklarda yaklaşık 75 bin fidan üretilip dikildi ve böylelikle ilgili bölge müdürlükleri bünyesinde toplam 60 hektar alanda yapay trüf ormanları kuruldu.
Diğer mantarlara göre daha besleyici
Trüf mantarları yazlık-kışlık ve siyah-beyaz olmak üzere iki ana başlıkta değerlendiriliyor. Türkiye'de bugüne kadar toplanan en değerli ve doğada yaygın olarak bulunan ticari trüf türü, siyah renkteki "tuber aestivum" olarak kabul ediliyor.
Trüf mantarı, içerdiği protein ve mineral bakımından diğer mantarlara göre daha zengin bir ürün niteliği taşıyor. Bu mantarlarda besin değeri olarak yüzde 53-76 civarında su, yüzde 9 protein, yüzde 7 karbonhidrat ve yüzde 8 mineral bulunuyor. Yüksek besin değerine sahip olmakla birlikte trüf türlerini diğer mantarlardan üstün kılan yönü, sahip olduğu "dimetilsülfit" kaynaklı çok özel aromatik bileşikler olarak görülüyor.
Küresel ısınma trüf mantarı üretimini düşürüyor
Dünya trüf mantarı arzının halen yüzde 45’ini Fransa, yüzde 35’ini İspanya, yüzde 20’sini İtalya sağlıyor. Bu rakam iklim koşullarına göre çok değişim gösterirken son yıllarda Fransa, İspanya ve İtalya’da mevsim normallerinin üzerindeki aşırı sıcaklar nedeniyle üretim miktarı her geçen yıl düşüyor.
Doğal yayılışının çok sınırlı bir coğrafyada olması ve az miktarda toplanması nedeniyle trüfün piyasa fiyatları, çeşit ve kalitesine göre 100 ila 750 avro arasında değişiyor. Dünyada trüf talebinin her geçen gün artmasına rağmen üretimin sürekli azalması fiyatların yükselmesine neden oluyor.
Trüf üretimi için en önemli kriter, toprak yapısı, iklim ve yıllık yağış miktarı olarak gösteriliyor. Avrupa'da 2 ay gibi kısa süren trüf arzına karşılık, Türkiye'de farklı iklim kuşaklarının katkısıyla 12 ay boyunca trüf pazarına ürün arz edilebiliyor.
Türkiye'de yıllık trüf üretimi 50 tonu bulurken bu sayede 400'e yakın aile geçimini sağlıyor. Türkiye'de üretilen trüf mantarı İtalya, İspanya, Fransa, İsveç, İsviçre, Almanya ve ABD'ye ihraç ediliyor.
Eylem planı sonunda ülke genelindeki 30 bölge müdürlüğünde 425 ton trüf mantarı üretimi hedeflenirken orman köylüsüne 170 milyon lira ve ülke ekonomisine 1 milyar 530 milyon lira katkı sağlaması planlanıyor.
Editor : Şerif SENCER
