02-10-2022 15:16
Küresel ÖZETİ| ısınma ile kentlerin desiluetleri değişmeye başladı. Mevsim normalleri yerinibeklenmedik hava olaylarına bırakırken, son günlerde duyduğumuzen büyük çevre felaketlerinden biri elbette ki Pakistan’ıetkisi alan ve 33 milyondan fazla insanı etkileyen sel felaketiydi.
2 milyondan fazla ev de hasar gördü. “Peki seller, kuraklıklar,orman yangınları, yüksek sıcaklıklar ve kasırgalar dışındaiklim krizinin etkileri ile kendi doğal gidişatı bozulan havaolayı var mıdır” diye sorguladığımda ilk aklıma gelen sisoldu.
DOĞALKLİMA: SİSSisinedebiyatı, sinemayı, müziği ve sanatın birçok dalınıetkileyen esin verici bir tini vardır. Öte yandan sis, geçtiğibölgelerde sıcaklığın düşmesini sağlayan bir çeşit doğalklima görevini de üstlenir. Hatırlıyorum da sisin içindekiyolculuklarımda epey üşümüşlüğüm ve esin almışlığımvardır. Yataytaki görüş mesafesini 1 kilometrenin altına düşürenbu meteorolojik olay, oluşumunu etkileyen etkenlere göre havakütlesi sisleri ve cephe sisleri diye ikiye ayrılır. Anidensoğuyan havalarda toprak hâlâ sıcak olduğu için gecedenbaşlayan, öğle vaktine kadar süren sis ve yamaç sisi ülkemizdeen yaygın karşılaştığımız sis oluşumlarındandır.Pekiokyanuslar ısınmayı sürdürürken okyanustan kaynaklanan sislereneler oluyor? Sanırsam bu soruya verilebilecek en iyi örneklerdenbiri San Francisco’nun simgesel sisine yakından bakmak. PasifikOkyanusu’ndan gelen nem ve ısı ile ABD’nin KaliforniyaEyaleti’nin kıyı şeridinde belli bir düzende sis oluşur.Kuzeybatıdan akan sis, Kuzey Pasifik kökenli olması nedeniyle deserinletici bir özelliğe sahiptir.
San Francisco kenti dendiğindeakla ilk gelen turuncu renkli Golden Gate Köprüsü de bu sisin enyoğun deneyimlendiği alanlardan biri. Kent sakinleri köprüdekigezileri sırasında sıcaklık değişimden dolayı klima kullanmayıçok fazla tercih etmeyebiliyor. Serinletici etkisi dışında,turistler için de bir çekim yaratan San Francisco sisinin banakalırsa en etkileyici özelliklerinden biri servi ailesinden gelensekoya ağaçlarının yaşamına destek olması. Sekoyalar, boyları120 metreyi bulabilen dünyanın en uzun canlılarıdır. 600-1200yaşları arasındaki bu ağaçların yaşam alanı Muir Woods UlusalAnıtı ise ağaç dostlarımızdan öğrenecek şeyleri olanlarınSan Francisco sınırları içinde mutlaka görmeleri gereken birpark.
VERTIGO’DAKİSİS KAYBOLUYORSanFrancisco’nun simgesel sisine dönecek olursam, PNAS’dayayımlanan bir araştırmaya göre sis, iklim krizi nedeniyletehlike altında. Araştırma kayıtlarına göre sisin süresi,1950’den beri ritmik bir şekilde azalıyor ve kentteki sismiktarının yüzde 15’i kaybedildi. İnsanların doğalklimalarını kaybetmelerinin yanında bölgenin biyoçeşitliliğibaşta olmak üzere tıpkı bir zincir şeklinde birbirine bağlıolduğunu düşündüğümüz dünya ekosistemindeki biyoçeşitlilikiçin de ciddi bir tehlike var. Evet Tuz Gölü’nün alanı giderekküçülüyor çünkü San Francisco’nun sisi de azalıyor veyakuraklık ülkemizde dahil olmak üzere birçok ülkeyi etkisi altınaalıyor çünkü kentlerde nefes bile almaya izin vermeyen çarpıkbir yapılaşma var. Dünya hem insanların hem de üzerinde yaşayantüm canlıların evi. Bu nedenle her bir tür birbirine hassasdengelerle bağlı.SanFrancisco demişken tabii ki Alfred Hitchcock’un Vertigo filminedeğinmeden olmaz. Golden Gate Köprüsü’ndeki sembolikanlatımlarla bezenen sahnesi yaşamın kıymetini vurgular.Yaşamımızın kıymetini bilirken, doğadaki dostlarımızınyaşamlarının kıymetini de bilelim!www.idrak34.com Editor : Şerif SENCER
