Bilim ÖZETİ| insanları Ay’ın neden bu kadar tuhaf ve ağır kayalardan oluştuğunu çözmüş görünüyorlar: çok eskiden Ay kendi içini dışına çevirmişti.
On yıllardır bilim insanları Ay’ın, yaklaşık 4,5 milyar yıl önce başka bir gezegenin çarpmasıyla genç Dünya’dan kopan enkazdan oluştuğu konusunda hemen hemen hemfikirdi.
Arizona Üniversitesi Ay ve Gezegen Laboratuvarı’ndan araştırmacıların bir basın açıklamasında belirttiğine göre, bu kozmik enkaz “birleşti, soğudu ve katılaşarak” bugün bildiğimiz Ay’ı oluşturdu.
Nature Geoscience dergisinde yayınlanan yeni bir makalede LPL araştırmacıları, 1970’lerde Apollo misyonu sırasında geri getirilenler gibi Ay kayalarında bulunan şaşırtıcı derecede yüksek titanyum konsantrasyonunun, hem titanyum hem de demir açısından zengin olan ilmenit gibi ağır minerallerin başlangıçta çekirdeğe batması ve daha sonra tekrar yüzeye çıkmasının bir sonucu olabileceğini buldular.
LPL doçenti ve makalenin ortak yazarı Jeff Andrews-Hanna, “Ayımız kelimenin tam anlamıyla kendi içini dışına çevirdi” dedi.
AY, GENİŞ BİR MAGMA OKYANUSUYLA KAPLIYDI
İlk günlerinde Ay, bileşimi genç dünyayı kararsız hale getiren geniş bir magma okyanusuyla kaplıydı.
Araştırmanın lideri ve başyazarı Weigang Liang, “Bu ağır mineraller alttaki mantodan daha yoğun olduğu için yerçekimsel bir dengesizlik oluşturuyor” dedi. Bu nedenle, “bu katmanın Ay’ın iç kısmının daha derinlerine batmasını beklersiniz.”
Ancak bazı nedenlerden dolayı, titanyum bakımından zengin kayaların önce manto ile karıştığı, eridiği ve daha sonra Ay yüzeyine geri geldiği anlaşılmaktadır.
2022 yılında Çinli araştırmacı Nan Zhang tarafından yürütülen bir çalışmaya işaret eden ve Ay’a geçmişte olan bir çarpmanın titanyum ağırlıklı mineralleri çekirdeğine itmiş olabileceği varsayımında bulunan Andrews-Hanna, “bir ampulün yandığını” söyledi.
ARTEMİS ASTRONOTLARI YENİ BİR ÇAĞ BAŞLATMAK ÜZERE
Dünya dışı jeolojinin tüm teorik açıklamalarında olduğu gibi, Ay kayalarının nasıl bu kadar ağır hale geldiğini anlamak için daha fazla araştırma ve çok daha fazla Ay kayası örneklemesi gerekecek. Ancak şimdilik veriler birbiriyle uyumlu görünüyor.
“Liang araştırma hakkında şunları söyledi: “Analizlerimiz, modellerin ve verilerin son derece tutarlı bir hikaye anlattığını gösteriyor. “Artemis astronotları yeni bir insan keşif çağını başlatmak üzere Ay’a indiğinde, komşumuz hakkında Apollo astronotlarının Ay’a ilk ayak bastığı zamankinden çok daha farklı bir anlayışa sahip olacağız.”
Editor : Şerif SENCER
